Η προστατίτιδα ορίζεται ως φλεγμονή ή οίδημα του προστατικού αδένα. Όταν τα συμπτώματα αρχίζουν σταδιακά και επιμένουν για διάστημα μεγαλύτερο των δύο εβδομάδων, η κατάσταση υγείας ονομάζεται χρόνια προστατίτιδα Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (BPH) είναι η πιο κοινή αιτία διόγκωσης του προστάτη που δημιουργείται ως αποτέλεσμα πολλαπλασιασμού του στρωματικού ιστού και των αδενικών στοιχείων. Είναι μια συνηθισμένη κατάσταση όσο οι άνδρες μεγαλώνουν και μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστα συμπτώματα στο ουροποιητικό, όπως να εμποδίσει/μπλοκάρει τη ροή των ούρων στην έξοδό τους από την ουροδόχο κύστη. Σημαντικό ρόλο στην καλοήθη υπερπλασία του προστάτη έχει ο εξαρτώμενος από τα ανδρογόνα πολλαπλασιασμός των αδένων και του στρωματικού ιστού.

Ο επιπολασμός των συμπτωμάτων της προστατίτιδας έχει εκτιμηθεί σε 5 κλινικές μελέτες, στις οποίες συμμετείχαν 10.617 άνδρες.

Στο σύνολό τους, οι συμμετέχοντες πληρούσαν διάφορα κριτήρια για την προστατίτιδα, με τον επιπολασμό να κυμαίνεται από 2,2 έως 9,7%.

Οι άντρες που ανέφεραν ιστορικό συμπτωμάτων προστατίτιδας είχαν σημαντικά αυξημένη συχνότητα εμφάνισης καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, συμπτωμάτων στο κατώτερο ουροποιητικό και καρκίνου του προστάτη.

Δύο μελέτες καταγράφουν ότι στο ένα τρίτο των ανδρών που αναφέρουν συμπτώματα προστατίτιδας, μετά από 1 έτος τα συμπτώματα είχαν υποχωρήσει.

Ασθενείς με ιστορικό προηγούμενων επεισοδίων και πιο σοβαρά συμπτώματα εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο για χρόνιο πυελικό πόνο.

Σε αυτή την κατάσταση υγείας, μια βακτηριακή λοίμωξη προκαλεί οίδημα και φλεγμονή του προστάτη. Οι γιατροί μπορούν να επιβεβαιώσουν τη διάγνωσή τους αν βρεθούν βακτήρια και λευκά αιμοσφαίρια στα ούρα. Τα λευκά αιμοσφαίρια είναι παρόντα όταν υπάρχει φλεγμονή η οποία μπορεί να συνδέεται ή όχι με παρουσία πραγματικής λοίμωξης. Μόνο ένα μικρό ποσοστό περιστατικών χρόνιας προστατίτιδας αντιστοιχεί σε πραγματική βακτηριακή λοίμωξη. Μερικές φορές οι γιατροί υποπτεύονται την ύπαρξη εμμένουσας βακτηριακής λοίμωξης ακόμα και αν δεν μπορούν να ταυτοποιήσουν βακτήρια μέσω των εργαστηριακών ελέγχων.

Οι γιατροί κάνουν τη διάγνωσή της όταν οι ασθενείς εμφανίζουν τυπικά συμπτώματα χρόνιας προστατίτιδας, αλλά δεν βρίσκονται βακτήρια σε έλεγχο δείγματος ούρων. Στις περισσότερες περιπτώσεις μη-βακτηριακής προστατίτιδας, το αίτιο νόσησης δεν είναι καλά κατανοητό. Τα ούρα συχνά περιέχουν λευκά αιμοσφαίρια. Κάποιοι ασθενείς μπορεί να πάσχουν από μια επίμονη ήπια λοίμωξη η οποία δεν είναι ανιχνεύσιμη σε μια συνηθισμένη εξέταση ούρων. Επιπλέον, στους περισσότερους ασθενείς με μη-βακτηριακή προστατίτιδα δεν ανιχνεύονται σημάδια λοίμωξης ακόμα και σε πιο ειδικούς εργαστηριακούς ελέγχους.

Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται όταν είναι παρόντα συμπτώματα προστατίτιδας, αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις λοίμωξης ή φλεγμονής του προστάτη. Οι γιατροί έχουν πολύ μικρή γνώση γιατί κάποιοι άνθρωποι – κυρίως νέοι, κατά τα άλλα υγιείς άνδρες – εμφανίζουν αυτό το πρόβλημα. Οι θεωρίες για την προστατοδυνία περιλαμβάνουν την ύπαρξη μη φυσιολογικής πίεσης στην ουρική οδό (ουροποιητικό σύστημα), ερεθισμό που προέρχεται από αυτοάνοση ή χημική διαδικασία, ή πόνο προερχόμενο από τα νεύρα και τους μύες της πυέλου.